گیربکس اتوماتیک

انواع گیربکس اتوماتیک

گیربکس اتومبیل ها عموما به دو گروه کلی گیربکس دستی و اتوماتیک تقسیم می شوند.

تفاوت عمده ی اولیه بین گیربکس اتوماتیک و دستی در تعویض دنده هاست که در گیربکس دستی یا manual به کمک عملیات کلاچ گیری انجام می شود و در گیربکسهای اتوماتیک این عمل به صورت اتوماتیک انجام می شود. انواع گیربکسهای اتوماتیک عبارتند از :

• گیربکس AT
• گیربکس AMT
• گیربکس CVT
• گیربکس DCT

گیربکس AT

در ایران یکی از معروفترین گیربکسهاست که در خودروهایی مثل پژو از قبیل L90 ، 206 ، 207 ، پژو پارس و … استفاده شده است. در این گیربکسها برای انتقال نیروی موتور از طریق یک مجموعه چرخ دنده های خورشیدی استفاده می شود. سیستم کلاچ AT ، هیدرولیک و  داری سیستم کنترلی است.گیربکسها موسوم به AL-4 در این دسته قرار می گیرند.

گیربکس AMT

این گیربکس در حقیقت همان مدل پیشرفته گیربکس دستی است که با نصب عملگرهای الکترومکانیکی عملیات تعویض دنده و کلاچ گیری کاملا به صورت اتوماتیک صورت می پذیرد. از مزایای این گیربکس سادگی ساختارش در مقایسه با بقیه گیربکس های متداول و ارزانتر بودنش است. تشابه بالای این گیربکس با گیربکس دستی موجب شده که هزینه تعمیرات و نگهداری آنها به شدت پایین و صرفه اقتصادی بالایی داشته باشد. در ایران این نوع این گیربکسها در خودروهایی مثل MVM 110 و برلیانس H230 بیشتر استفاده شده است.

گیربکس CVT

شاهکار استفاده از این نوع گیربکس برای اولین بار توسط خودرو سازی نیسان ژاپن اتفاق افتاد و در نهایت توسط بقیه خودرو سازها در خودروهای تولیدیشان استفاده شد. در این سیستم قدرت  موتور توسط دو مخروط و یک تسمه که گاها فلزی یا پلیمیری است به چرخها منتقل می شود. در این نوع گیربکس به علت پیوستگی تعویض دنده و حرکت نسبی مخروطها در راستای محورشان ، خودرو کمتر دچار افت دور موتور و تکان ناشی از تعویض دنده می شوند.

گیربکس DCT

جدیدترین مدل گیربکس اتوماتیکی که در خیلی از خودروهای اسپرت مورد استقبال قرار گرفت گیربکس دوکلاچه یا DCT است که توسط خودرو ساز آلمانی پورشه به دنیا معرفی شد. گیربکس DCT یا دوکلاچه در حقیقت دارای دو گیربکس مستقل است که برای دندهای زوج و فرد است که به صورت مجزا عمل می کنند . پردازنده گیربکس به صورت کامل عملکرد این دو گیربکس را تحت کنترل خود در آورده و آنها را با هم همگام سازی می کند. از مهمترین مزایای گیربکس DCT دوکلاچه ، راندمان بسیار بالا و افت انرژی کم می باشد. در ایران گیربکس DCT در خودروهای جک  S5  و BYD مورد استفاده بیشتری داشته است.

با توجه به اینکه هرکدام از این گیربکس اتوماتیک ها قابلیت های خاصی دارند و برای انتقال نیرو به چرخها از روغن گیربکس منحصر به فرد خود استفاده می کنند.

انواع روغنهای مناسب

در خودرو های اتوماتیک برخلاف خودروهای دنده دستی سطوح کیفیت فراوان و استانداردهای متفاوتی توسط سازندگان گیربکس سازان و خودرو سازان ارائه شده است. خودروسازان با توجه به تنوع محصولات تولیدی خود گاها از تنوع نوع گیربکس در مدلهای توسعه یافته محصولات خود بهره برده اند.

به عنوان مثال خودرو سازهایی مثل کیا موتورز و هیوندایی و میتسوبیشی از گیربکس های اتوماتیک پیشرفته بهره می گیرند که از استانداردهای خودشان برای روغن گیربکس موسوم به SP استفادده می نمایند. و خودرو ساز های آلمانی که تنوع بیشتری در استفاده از گیربکس اتوماتیک استفاده می کنند بیشتر به گیربکس دوکلاچه یا DCT علاقه مند هستند.

حجم روغن

روغن گیربکس اتوماتیک با توجه به یک مدار جریانی که در آن عمل می کند ، حجم بیشتری نیز دارد. بر خلاف گیربکس های دستی که به صورت مرسوم حجم 2 تا 4 لیتر استفاده می کردند این گیربکسها از حجم بیشتر از حدود 6 لیتر تا 12 لیتر و بیشتر بهره می برند. نکته قابل توجه در این گیربکسها این است که چون در تولید این نوع روغنها از روغن پایه سنتتیک استفاده می نمایند اغلب شاخص گرانروی VI بالایی نیز دارند.

تعویض روغن

برای تعویض روغن گیربکس اتوماتیک نیاز است از یک دستگاه استفاده شود که با قرار گرفتن در مدار روغن خودرو به طور همزمان عملیات شارژ روغن گیربکس جدید و تخلیه روغن گیربکس قدیمی را انجام دهد. برخی از این گیربکس ها دارای گیج یا نشانگر نیز می باشند که میتوان میزان روغن موجود در سیستم را بررسی نمود ولی خیلی از گیربکس ها از این موضوع بی بهره هستند.

پس روشن کردن خودرو و راندن آن به مدت حدود 30 دقیقه و بعد از اینکه روغن گیربکس در داخل مدار به دمای حداقل 40 درجه سانتی گراد رسید با استفاده از دستگاه و اضافه نمودن آن به مدار به تعویض روغن مبادرت می ورزند.

از آنجایی که تنوع گیربکسها و روغنها زیاد است لطفا به دفترچه راهنمای خودرو یا سرویسکار متخصص GEARBOX مراجعه نمایید.

انتخاب روغن مناسب

اگر به طور مثال شما با مراجعه به دفترچه راهنمای خودرو خود متوجه شدید که روغن مناسب آن ATF SP III است بهتر است از همان استفاده نمایید و از استفاده روغن ATF SP IV  که سطح بالاتری نیز دارد جدا خودداری فرمایید.

علت این مثال این است که هر روغن  که برای خودرویی توصیه می شود خواص متفاوتی با هم دارند و از جا به جا استفاده نمودن آنها و استفاده از روغنهای نا معتبر و یا عدم تعویض کامل روغن گیربکس ( تعویض از طریق پیچ کارتل روغن گیربکس ) جدا خوددرای فرمایید تا از آسیب به گیربکس جلوگیری نموده باشید.

کیلومتر کارکرد

برای اطلاع از میزان کیلومتر کارکرد روغن و زمان سرویس آن به دفترچه راهنما مراجعه نموده و یا در کیلومترهایی که از ضریب 60 هزار کیلومتر می باشند تجاوز ننمایید. اغلب تولید کنندگان این ضریب را برای تعویض پیشنهاد داده اند.

در مقالات آتی ضمن تشریح کامل انواع گیربکسهای اتوماتیک و نحوه عملکردشان و به نحوه انتخاب روغن گیربکس مناسب هرکدام از آنها نیز می پردازیم .پیشنهاد اویل بست به همه ی صاحبان خودروها چه اتوماتیک و غیر اتوماتیک این است که حتما دفترچه راهنمای خودروی خود را حداقل یکبار بخوانید و زمان سرویسهای دوره ایی را حتما به خاطر بسپارید.